Noma a Nijeriya ya karkata zuwa kyakkyawar alkibla a cikin ‘yan shekarun nan, inda yake samar da ayyuka da dama ga ‘yan kasuwar da suka shiga kasuwancin noma. A yanzu haka akwai miliyoyin attajirai duk shekara da ke harkar noma a Nijeriya, kuma tabbas akwai alheri sosai da fatan samar da karin arziki ta hanyar noma a cikin shekaru masu zuwa.
Akwai kyawawan dalilan da yasa harkar noma ke tafiya sosai a Nijeriya. Fahimtar wadannan dalilan zai taimaka muku a duk inda kuka fito wajen yin tunani sosai game da kafa gona a Nijeriya.
- Babu wata kasa a Afirka da take Noma kamar yadda ake yi a Nijeriya ta fuskar yawan kayan aiki da riba.
- Babu wata kasar da manoma suka fi wadata kamar yadda suke a Nijeriya dangane da bukatun kayan gona. Ku duba manyan dalilai guda biyar da yasa dole kowa ya fara Noma a Nijeriya yanzu.
Me yasa ya kamata ayi noma a Nijeriya?
(1) Nijeriya tana da yawan mutane sama da miliyan 200, wanda ya ninka yawan mutanen Zimbabwe da Afirka ta Kudu. Dukkanin mutanen Nijeriya sun dogara ne da irin abincin da ake nomawa daga gonaki da sauran gonakin da ke samarwa da abinci na yau da kullum. Fiye da kashi 80 na ‘yan Nijeriya suna sayen amfanin gonarsu ne daga kasuwa.
(2) Nijeriya tana da filaye da yawa na filayen noma masu wadatuwa a duk fadin kasar. Yankin kasar Nijeriya idan aka auna shi a ‘sk km’ kusan 910,770 kenan. Yankin kowace kasa yanki ne na kasar gaba daya, ban da yankunan da ake dauka a matsayin jikin ruwa. Don haka, Nijeriya na da dayan mafi girman fili a Afirka wanda kashi 70 cikin 100 ya samu don noma.
(3) Gwamnatin Nijeriya tana mai da hankalinta sosai ga inganta noma a Nijeriya don taimakawa habaka noman abinci a cikin kasa da rage shigo da abinci. Gwamnati a shirye take ta taimaka wa duk wani dan kasuwa ko mai saka jari tare da tallafawa da kayan aiki.
(4) ‘Yan Nijeriya suna alfahari da mafi girman ikon saya a Afirka, fiye da kowane dan asalin Afirka. Mun sayi abubuwa anan kuma muna biyan kudi. Game da jam’iyyu, Nijeriya ita ce mafi cancantar mutane a duniya. Abincin da ake amfani da shi don liyafa da bukukkuwan farin ciki a Nijeriya na iya ciyar da wasu kasashen Afirka hudu.
(5) Babbar damar da Nijeriya ke da ita shine noma, noma zai iya samar da kudin kasashen waje sama da mai. Ma’anar ita ce, manoman Nijeriya za su iya samun Naira da Dala da kuma sauran kudaden kasashen waje.
Jerin nau’ikan noma masu albarka a Nijeriya:
Abubuwan da ake tsammani na noma a Nijeriya suna da yawa ta yadda wawa ne kawai zai yi biris da shi. Bayan mun fadi haka, bari mu bincika wasu nau’ikan noma masu albarka a Nijeriya.
- Noman Shinkafa:
Nijeriya tana daya daga cikin kasashen duniya masu yawan amfani da Shinkafa. Shinkafa ita ce dayan shahararrun kayan abinci tsakanin ‘yan Nijeriya. Kusan kowane iyali suna cin shinkafa kowace rana a Nijeriya. A cikin shekarar 2011 kadai, Nijeriya ta kashe Naira biliyan 991 wajen shigo da shinkafa, kuma shinkafar da muke shigowa da ita an ce ba ta wuce shekaru 10 a ajiye. Wannan yana nufin mun kashe biliyoyi wajen sayen shinkafa wacce tun daga nan ta rasa kimarta mai gina jiki.
Duk wani dan kasuwa da ya shiga harkar noman shinkafa kuma ya ga daidai to tabbas zai yi murmushi a hanyar zuwa banki. Ana sayar da buhun shinkafar gida akan Naira 23,000 zuwa N23,500 ya danganta da ingancinsa. Wani manomi wanda zai iya saka hannun jari a noman shinkafa mai yawa a Nijeriya kuma zai iya samar da Buhunan 100,000 na Shinkafa da aka sarrafa a shekara, zai sayar da shi a kan farashin N21,000 na kowane buhu, zai kasance yana yin 21,000 d 100,000 = 2,100,000,000 (dala miliyan 5 kenan).
Kana iya cimma wannan adadi na sama yadda ya dace tare da saka hannun jari kasa da Naira miliyan dari biyar da hamsin. A halin yanzu ina neman wanda zan yi tarayya da shi a cikin wannan. Idan kana da tsabar kudi, ina da kayan aiki da kyakkyawan tsari don cimma wannan sakamakon.
- Noman Rogo:
Farin jinin rogo a matsayin babbar hanyar abinci ga ‘yan Nijeriya ya samo asali ne tun zamanin da. Tsakanin Garri da Shinkafa, da wuya a iya sanin wanne ne ya fi shahara a Nijeriya. Dukansu sune mafi yawan kayan abinci tsakanin dan kasa. Ina tsammanin idan dayan Sarki ne dayan Sarauniya ce.
Buhun Garri yayi daidai da na buhun shinkafa. Baya ga garri, akwai sauran kayan abinci da yawa wadanda ake sarrafa su daga Rogo a Nijeriya. Fitar da irin noman Rogo mai yawan gaske ya sanya manoman rogon Nijeriya sun sami damar samar da karin rogo a kowane fili. Kusan kowace kasa a Nijeriya tana da kyau wajen noman Rogo da Acca 1, idan aka dasa shi yadda ya kamata kuma aka sarrafa shi zai iya samar da rogo mai darajar dubban Naira a cikin shekara daya kacal!
- Shukar manyan ayaba (Plantain):
Abu daya da nake so game da ayaba shine cewa idan aka dasa shi sau daya, yakan ci gaba da samar da ‘ya’ya shekara shekara zuwa har abada. Kamar Shinkafa da Garri, ana amfani da ayaba sosai a Nijeriya. Duk wani abincin da ya shahara a Nijeriya koyaushe yana samun kudin shiga mai yawa saboda yawan jama’ar kasar.
A gaskiya ban ga Manoma a Nijeriya suna amfani da wannan dama a gonar ayaba don samar wa kansu dukiya ba. Ayaba tana da tsada sosai a Nijeriya kuma koyaushe ana cikin bukatarta a duk shekara. Ka soya shi, a tafasa shi, a gasa shi, ba zai taba yin fushi da kai ba, wannan shine yadda Plantain mai sassaucin ra’ayi yake. Zan iya gaya muku, a halin yanzu Miliyoyin Naira na kwance a wannan bangaren noma a Nijeriya.
- Kiwon kaji:
Kowa ya san yadda ribar kiwon kaji yake a kasar nan, ba ya bukatar gabatarwa da yawa. Amma duk da haka, har yanzu ba a yinsa yadda ya kamata. Abin da muke da shi a halin yanzu ‘yan sarrafawa ne kadan, ba su da kayan aiki a nan da can. Har yanzu ban ga cikakke ba.
Dan kasuwar da zai iya saka hannun jari mai karfi a cikin wannan bangaren zai sami babbar riba don gwagwarmaya. Dalili kuwa shine saboda ‘yan Nijeriya sunfi cin kaza fiye da yadda macizai ke ci kuma kashi 70 na cin mu har yanzu yana kan shigo da kaya ne. Ga kuna kwansu wanda ya zama kamar zinare!
- Noman Abarba:
Kudi masu dadi ne, komai dadi kudi ne, kuma Abarba tana da dadi. Tambayi duk wani manomin Australiya kuma zai fada muku irin kudin da ake samu a noman Abarba a cikin kasar su. Duk wani mai yin ruwan ‘ya’yan itace wanda bashi da nau’ikan dandano Abarba a cikin layin kayan sa bai fara kasuwanci ba. Wannan yana nuna maka yadda Abarba ta shahara, ba kawai a Nijeriya ba har ma a duniya.
Nijeriya kamar tana da kyakkyawar kasa don noman Abarba fiye da Ostiraliya inda Manoma ke sanya shi girma a cikin kasuwanci. Wata Abarba ana sayar da ita a kasuwar Mile-12 da ke Legas akan kudi N200. Idan zaka iya girbe miliyan daya a shekara, zaka samu akalla N80 d 1,000,000 = N80,000,000.
- Noman wake:
Buhun Wake ya ninka buhun Shinkafa da Garri ninki biyu. ‘Yan Arewacin Nijeriya suna samu riba sosai a cikin noman wake, suna samar da kusan ko ina cikin Nijeriya da ma sauran kasashe. Amma abu daya shine, wannan Wake shima yana iya yin kyau a Kudu maso Gabas, Kudu maso Yamma, da Kudancin Nijeriya.
- Kiwon Kifin tarwada:
Kasuwancin Kifi yana dada tallafi a Nijeriya a yanzu amma mutane nawa ne suke samun sa daidai? Samun shi daidai kuma kuna cikin kuDi. Ana sayar da Kifi daya akan N700 a gidajen cin abinci da kuma kusan N400 a kasuwar bude ido.
- Kiwon Awaki:
Kamar yadda kowa ya sani cewa, Arewa shine wurin da aka fi kiwon akuya fiye da ko ina a fadin kasar nan. Ban san dalilin da ya sa muke raina jari na noma a Arewa ba duk da cewa akwai miliyoyin da za a yi a wannan kasuwancin. Me yasa za ku zabi wasu kasuwancin ku manta da wannan alhali kuna iya kasuwancin noma mai kyau kuma ku sami miliyoyin Naira?
A cikin Amurka da Ostiraliya, Manoma suna cikin mawadata, ku gyada shiga cikin sana’ar kiwon akuya kuma ku sami za ku gani. Ana sayar da cikakkiyar akuya tsakanin N15,000 zuwa N40,000
- Kiwon Katantanwa:
Na ga wasu mutane da gaske suna dagewa da kiwon karantanwa a Nijeriya, amma akasarinsu Yarbawa ne. Wasu za su sami duk kudin kafin ku fahimci abin da kuka rasa. Damar da ke cikin wannan kasuwancin a gare ku kusan N50,000,000 ne na shekara-shekara.
- Noman Masara:
Ba za ku taba sanin fa’idar da ke cikin Noman Masara a Nijeriya ba har sai kun gwada shi. Abu daya da nafi so game da masara shine cewa komai na cinta. Bai kai wa wata hudu tsakanin shuka da girbi.
Shiga cikin kowane irin kasuwancin nan na noma a Nijeriya a yau kuma ba za ku taba yin nadama ba. Kawo mana tsokaci idan kanada goyon baya ga kasuwancin noma a Nijeriya.
